Publikacje

Mechanizm podzielonej płatności - czy i jak wpłynie na funkcjonowanie SSC i BPO?

19.10.2018


Polska oferta polityki zachęt inwestycyjnych z każdym rokiem staje się coraz bardziej atrakcyjna dla inwestora planującego realizację inwestycji w kraju. Ale czy równie atrakcyjny jest pakiet przepisów w polskim systemie podatkowym dla organizacji, które rozwinęły swoje centra w Polsce i planują dalej się rozwijać oferując bardziej kompleksowe usługi dla większej ilości krajów, czy nawet stać się centrami na skalę globalną? Rok 2018 przyniósł kilka zmian i dla nowych inwestorów i dla już funkcjonujących w Polsce organizacji z sektora nowoczesnych usług. Jedną z takich zmian jest split-payment, który funkcjonuje w Polsce od lipca br.
Split-payment, czyli mechanizm tzw. podzielonej płatności podatku VAT (MPP) teoretycznie jest dobrowolny: firmy mogą go stosować, ale nie muszą, i teoretycznie jego wprowadzenie miało nie wiązać się z dodatkowymi kosztami dla biznesu: Ministerstwo Finansów zapowiadało, że koszt wdrożenia poniesie w całości sektor bankowy. I choć za wcześnie jeszcze na wnioski i podsumowania, nie sposób nie zauważyć, że zarówno z dobrowolności jak i z neutralności kosztowej w praktyce pozostać może niewiele.
Na czym polega MPP?
1 lipca 2018 r. do standardowego rachunku wykorzystywanego do prowadzenia działalności gospodarczej banki założyły każdemu przedsiębiorcy dodatkowy rachunek ? tzw. rachunek VAT. Jeżeli nabywca zdecyduje się na realizację płatności z wykorzystaniem MPP, część wynagrodzenia odpowiadająca kwocie VAT trafi na rachunek VAT, na zwykły rachunek natomiast przekazana zostanie jedynie wartość faktury netto. MPP ma zastosowanie wyłącznie w transakcjach dokonywanych pomiędzy podatnikami VAT, rozliczanych w złotych oraz regulowanych przelewem bankowym. Nie ma więc zastosowania do transakcji międzynarodowych oraz krajowych rozliczanych w innych walutach (import i eksport, zakupy i sprzedaż do kontrahentów z UE, transakcje z podmiotami krajowymi, ale regulowane w walucie innej niż złoty), transakcji z podmiotami niebędącymi podatnikami VAT (zakupy i sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej) oraz płatnych w formie innej niż przelew bankowy. Właściciel rachunku VAT ma ograniczony dostęp do zgromadzonych tam środków. Może je wykorzystać jedynie w celu dokonania płatności zobowiązań wynikających z własnych faktur zakupu (stosując rzecz jasna MPP, gdyż środki zgromadzone na rachunku VAT mogą być przekazane jedynie na inny rachunek VAT) bądź też przekazać do urzędu skarbowego w celu uregulowania zobowiązania z tytułu podatku VAT (niestety obecnie nie ma możliwości wykorzystywania środków zgromadzonych na rachunku VAT do regulowania innych zobowiązań publicznoprawnych). Każde inne uwolnienie środków z rachunku VAT możliwe jest wyłącznie za zgodą urzędu skarbowego oraz po upływie wskazanego w przepisach czasu potrzebnego na ewentualną weryfikację zasadności zwrotu (?przeksięgowania? środków z rachunku VAT na zwykły rachunek rozliczeniowy).
Temat zdecydowanie nie tylko podatkowy
Początkowo twierdzono, że nowe regulacje ? poza dodatkowymi obowiązkami dla księgowych ? nie wpłyną na działalność przedsiębiorstw. Wdrożenia pokazują jednak wyraźnie, że tak nie jest, a dobre przygotowanie wymaga zaangażowania nie tylko służb finansowych, ale także działów zakupów i sprzedaży czy działów prawnych. Podstawową kwestią jest negatywny wpływ MPP na płynność finansową biznesu. Analizy pokazują, że problemy z płynnością wynikające z przekierowania części płatności na rachunek VAT mogą dotknąć przede wszystkim firm usługowych, których profil działalności zakłada wysokie niepodlegające opodatkowaniu VAT koszty w postaci kosztów pracowniczych, podczas gdy cała lub znaczna część sprzedaży dokumentowana jest fakturami, w których podatek VAT należny jest wykazywany. A to typowy model dla podmiotów działających w sektorze usług wspólnych, choć i tu wiele zależeć będzie od sytuacji poszczególnych przedsiębiorstw. Przykładowo firma, w której personel zatrudniony jest w oparciu o umowy o pracę może odczuć skutki MPP bardziej niż podmiot współpracujący z osobami zatrudnionymi w oparciu o tzw. umowy o współpracy. Dużo zależeć będzie również od portfolio klientów ? firmy, których większość klientów stanowią podmioty polskie mogą być narażone na problemy związane z płynnością finansową znacznie bardziej niż te, których przychody w większości generowane są ze współpracy z klientami zagranicznymi. Podobne problemy mieć będą klienci BPO, jeśli firma dokonuje zakupów za granicą a sprzedaje w Polsce na rzecz klientów biznesowych, może być narażona na niekorzystne skutki MPP. Podobnie jeśli chodzi o firmy, w których podstawowe zakupy opodatkowane są stawką VAT 23%, a sprzedaż stawką 8% - przykładowo podmioty z branży spożywczej czy budowlanej. Dużo zależeć będzie również od postawy samych klientów ? czy podejmą decyzję o stosowaniu MPP czy też nie, a jeśli tak to komu zapłacą w MPP a komu poza tym systemem. Przepisy przewidują, że decyzję o stosowaniu MPP podejmuje zawsze nabywca, przy czym wiadomym jest, że na decyzję tę wpływ mają przede wszystkim względy biznesowe ? na ile dana firma jest dla danego klienta dostawcą ważnym i wiarygodnym, aby to w jej akurat przypadku odstąpić od stosowania MPP. W praktyce przedsiębiorcy prześcigają się w pomysłach ? jedni w zamian za niestosowanie MPP oferują rabat, inni przyjmują bardziej formalną postawę rozsyłając do klientów pisma informujące o tym, że zapłata z zastosowaniem MPP w zakresie kwoty podatku VAT będzie traktowana jako niepełna. Część z tych pomysłów nie do końca jest zgodna z prawem, dyskusja w tym zakresie pokazuje jednak, że MPP dotknie również prawników oraz pracowników obsługi klienta ? ich rolą bowiem będzie wypracowanie takich modeli współpracy z nabywcą, aby skutki finansowe wprowadzenia MPP były dla danej firmy jak najmniejsze.
Są też dobre strony
Wprowadzenie MPP ma też swoje dobre strony. Nie od dzisiaj wiadomo, że niektóre branże borykają się z problemem wyłudzeń podatku VAT, a firmy prowadzące tego typu działalność narażone są na dodatkowe ryzyka związane z możliwością nieświadomego uczestnictwa w oszustwie podatkowym. Przedsiębiorcy opracowują wewnętrzne procedury weryfikacji rzetelności kontrahentów, nie zawsze jednak tego rodzaju rozwiązania gwarantują szczelność i pełne bezpieczeństwo w tym zakresie. Wprowadzone regulacje zakładają, że w odniesieniu do tzw. towarów wrażliwych (wyroby stalowe, paliwa, oleje, niektóre wyroby elektroniczne, itd. ? pełny wykaz zawiera Zał. 13 do ustawy o VAT) w przypadku, gdy nabywca dokona zapłaty za fakturę przy zastosowaniu MPP wyłączona zostanie jego solidarna odpowiedzialność z dostawcą za ewentualnie nierozliczony przez niego podatek VAT. Podobnie ? choć w tym zakresie nie wynika to z przepisów a jedynie z zapowiedzi resortu finansów ? zapłata przy zastosowaniu MPP ma być traktowana w przypadku, gdy firma odliczy VAT naliczony z faktury dokumentującej zakup towarów lub usług, w odniesieniu do których na wcześniejszym etapie obrotu dokonano wyłudzenia lub oszustwa podatkowego. W orzecznictwie sądów przyjmuje się, że nawet jeśli taka sytuacja miała miejsce, podatnik nie może zostać pozbawiony odliczenia podatkowego, jeśli nie wiedział, że przyjęta przez niego faktura dokumentuje czynności, które nie miały miejsca oraz pod warunkiem, że dołożył tzw. należytej staranności przy weryfikacji kontrahenta, od którego faktura ta pochodziła. Zapłata należności z wykorzystaniem MPP ma być traktowana jako jeden z głównych dowodów dochowania owej należytej staranności. 
Stosowanie MPP i dokonywanie płatności przy wykorzystaniu tego mechanizmu pomoże również w przypadku błędnego odliczenia VAT. Przepisy wskazują, że do wysokości kwoty odpowiadającej kwocie VAT zapłaconego w ramach MPP nie będą miały zastosowania przepisy o dodatkowej 30% sankcji w podatku VAT. Ponadto, jeżeli w danej deklaracji co najmniej 95% podatku VAT naliczonego wynika z faktur zapłaconych przy zastosowaniu MPP, podatnik może liczyć, że w razie błędu zapłaci odsetki niższe niż gdyby płatność faktur została zrealizowana poza MPP.
PODSUMOWUJĄC
Dla 831 organizacji z sektora nowoczesnych usług (w tym 230 firm o kapitale polskim)* MPP jest tematem ważnym. Służby księgowe odpowiedzialne za obszar VAT mają do opracowania ?wyjątki?, bo MPP dotyczy tylko transakcji dokonywanych pomiędzy podatnikami VAT, rozliczanych w złotych oraz regulowanych przelewem bankowym. Będzie to, w zależności od wielkości i specyfiki centrum, dotyczyło prawie wszystkich transakcji lub jakiejś ich części. Z biegiem czasu procesowanie MPP stanie się równie automatyczne jak inne ?wyjątki? pojawiające się w wystandaryzowanych procesach (per organizacja czy per kraj). Wyzwaniem natomiast może okazać się zarządzanie środkami zgromadzonymi na rachunkach VAT. Aspekt, który do tej pory nie istniał w takiej formie będzie stanowił poszerzenie zakresu dla osób odpowiedzialnych za zapewnienie odpowiedniej płynności, poprawności zapisów w księgach i innych czynności, takich jak na przykład zmiana w sposobie raportowania czy komunikacji z dostawcami, wynikających z nowego przepisu. MPP jest zmianą, która w początkowej fazie stosowania przez firmy będzie uruchamiać inne mechanizmy rejestracji, kontroli czy też zarządzania i komunikacji, ale w idealnym świecie ma służyć eliminowaniu niepotrzebnej pracy manualnej i automatyzacji ? a to jest kierunek, w którym zmierza sektor nowoczesnych usług!  
*Według danych z raportu ABSL na I kw. 2018r.

OPUBLIKOWANO W OUTSOURCING MAGAZINE, WRZESIEN 2018